As voces silenciadas

  Rematamos o mes de marzo, con voz de radio! O xoves 25 de marzo e o venres 26 fomos gravar a Siradio . Un grupo de alumnos e alumnas de 2º Bach e de 3º PMAR do noso insti prestámoslle a voz a diferentes mulleres que, a pesar de ser protagonistas, de algúns acontecementos históricos relevantes, de ser creadoras culturais, de contribuir cos seus coñecementos a investigación de enfermidades, de escribir obras relevantes ou compoñer cancións e facer películas... non puideron facelo en voz alta, senón que tiveron que vivir e facer esas proezas silandeiramente, case murmurando porque non eran consideradas válidas para facer outra cousa que non fose limpar a casa ou coidar do marido e dos fillos e fillas. 

  De momento, deixamos a proba gráfica de que estivemos alí, gravando as voces silenciadas polo sistema patriarcal que amordazou as voces das mulleres que se atreveron a cantar. Iremos subindo os podcast cando se vaian emitindo. 

Mulleres na historia

 Ao longo deste mes de marzo, como vimos informando neste blog, no insti desenvolvemos varias  actividades coas que  visibilizar o traballo e o legado de moitas, moitas mulleres ao longo da historia. 

Unha delas foi a exposición "Mulleres na historia" que fixemos no corredor de 1º da ESO. Neste, os alumnos e alumnas do citado curso, baixo a supervisión da profesora Yolanda del Campo, foron expoñendo os traballos que realizaron sobre diferentes mulleres da historia que a eles e a elas lles resultaron interesantes. Aquí queda unha pequena mostra da exposición. 

No mesmo corredor tamén se puideron ver os pés ( facendo camiño pola igualdade) de diferentes mulleres que habitaron nas novelas. Porque elixir como protagonistas femininas nas novelas ou nas obras de arte  tamén é construir igualdade!

A cidade tamén é unha muller

 No marco das actividades que se desenvolveron no instituto para celebrar o 8 de marzo recibimos a visita de Sofía G. Durán, arquitecta e feminista. 

Sofía ofreceunos unha visión máis amable da cidade, vista como un espacio onde todos e todas sexamos iguais, unha cidade máis humana deseñada para vivir, para facer vida en común. 

Neste pequeno vídeo, algunhas arquitectas de Col-lectiu Punt 6 e explícannos que é a arquitectura feminista: 

Nestoutro vídeo que puidemos ver "Mujer tenía que ser", a arquitecta Zaida Muxí explica que as cidades teñen xénero e é masculino: 

Sophie, moitas grazas por vir ao noso insti contarnos como outras cidades, máis seguras, máis libres, máis humanas son posibles! E grazas, Xurxo, por deixarnos a túa hora de clase para coñecelas!

As mulleres na Arte

As alumnas e alumnos de Historia da Arte de 2º BACH do IES Val do Tea, acompañadas polo seu profesor Xurxo Gómez, reivindican que se inclúan mulleres artistas no programa desta materia. Actualmente, neste curso (no cal os e as estudantes preparan as probas das ABAU), só se estudan figuras masculinas e non teñen cabida, no temario, nomes de mulleres. A Comisión de Igualdade do instituto súmanse á reivindicación. Mentras non se estuden, nas escolas e nos institutos, as obras que deixaron as mulleres na ciencia, no deporte, na literatura, na arte, na vida… a historia non será contada con e desde a igualdade. 

Nesta nova do Faro de Vigo recóllese a reivindicación das rapazas e rapaces e aquí podemos ver un pequeno vídeo onde as alumnas e alumnos citan os nomes de algunhas das mulleres que faltan no temario de Historia da Arte. 

Nesta entrevista, Carla, Mara e Eva explican moi ben como aparece, moitas veces, a muller nas obras de arte. A visión que delas se amosa é, na maior parte das ocasións, a visión que se tivo das mulleres ao longo da historia. Pero Mara, Eva, Carla, Miguel, Lucca... as persoas do futuro ofrecerán outra visión distinta das mulleres porque eles e elas estana cambiando!! Un arco da bela brilla sobre o futuro:

O pensamento de Simone

 Aitana Fernández Frontán, Alejandro Berdulles Fernández, Aida Ubeira Pérez e  Raúl Sousa Rodríguez Yoel Moreira Ruíz Elisabeth Fernández Sendín, alumnos e alumnas de 4º da ESO e autores e autoras da entrada anterior sobre Simone de Beauvoir, tamén recolleron algunhas cunchas do pensamento da filósofa que explican a continuación: 

“O problema da muller sempre foi un problema de homes”. Esta é unha das ideas máis famosas da escritora, na que reflicte a dificultade da muller nunha sociedade patriarcal centrada na figura e punto de vista do home. A muller foi definida ao longo da historia como filla, esposa ou nai de alguén, sempre contando con esa etiqueta hacia o xénero masculino, polo que Simone, consciente de todo isto, pretendía que deixase de existir. Como ben dixo tamén a filósofa, “un home non pode definir a unha muller, o matrimonio non debe limitala nin a familia suxeitala”.

“Non esquezades xamais que bastará unha crise política, económica ou relixiosa para que os dereitos das mulleres volvan ser cuestionados”. Que abonda un sopro para que os dereitos das mulleres se cambaleen é unha idea ben documentada polo feminismo. Esta afirmación aínda ten vixencia actualmente, case 70 anos despois de que Simone de Beauvoir a dixera. A sociedade segue cargando ás súas costas cos mesmos problemas de sempre e, ante calquera golpe que veña,  as mulleres serán as máis damnificadas.

“Córtanlle as ás e despois, cúlpana por non saber voar” Aínda hoxe, esta cita de Simone de Beauvoir ten vixencia. Reflicte a contradición das personas que tras oprimir ás mulleres, considéranas, ademais, considéranas culpables de que se infravaloren. Trala cita, agóchase a idea de que o sufrimento das mulleres non está provocado pola opresión da sociedade, senón polo feito de ter nacido muller.

“O feminismo é unha forma de vivir individualmente e de loitar colectivamente”. Vivir individualmente significa ser consciente de que nunha sociedade coma na que vivía ela e vivimos nosoutras hoxe en día estamos en desigualdade de condicións legais, sociais, institucionais, afectivas e de relación persoal cos homes; e loitar colectivamente tradúcese en que, despois de ter tomado conciencia individual desa desigualdade,  non abonda con defender a autonomía e igualdade individuais  senón que hai que levar unha loita colectiva porque as opresións existentes, como dicía Beauvoir, implícannos a todas. O movemento feminista ten como obxectivo a loita colectiva das mulleres pola igualdade, non a individual.

“Non se nace muller, chégase a serlo”. Lendaria reflexión que a escritora presentou no seu libro O segundo sexo, no 1949. Nese momento demostrou ser unha precursora do movemento feminista. Esta frase encerra o núcleo desta obra, é dicir, o feminino non é unha esencia senón unha existencia, a feminidade é un constructo socio-cultural. Para Beauvoir a feminidade é algo artificial, non natural; os factores biolóxicos non determinan a forma de ser que se denomina, é irracional entendelo así. A muller non nace sensible, calada, sumisa, impresionable, dócil, indecisa, inferior ao varón, en definitiva, oprimida. Esta é unha lectura ideoloxizada e interesada a partir dos sexos. No libro Beauvoir propón unha relación equitativa, rematar cun estado de opresión e substituílo por un estado de distensión, no que cada quen, mulleres e homes convivan libremente.

“Que nada nos defina. Que nada nos suxeite. Que sexa a liberdade a nosa propia sustancia”. Podemos amar a ou identificarnos con algo o alguén, pero nós debemos seguir sendo nós mesmos. A liberdade é un aspecto fundamental para esta autora. As mulleres sempre fueron oprimidas e todas foron tratadas como algo feito para reproducir, criar e facer tarefas na casa. O que Beauvoir quere representar é que todas merecen ser libres e facer o que de verdade lles guste sen ser xulgadas ou definidas por iso.

Simone de Beauvoir sabe mirar

 Simone de Beauvoir foi unha filósofa, profesora e escritora francesa. Naceu o 9 de xaneiro de 1908 en París onde tamén falecería 78 años despois, o 14 de abril de 1986. Foi unha loitadora polos dereitos da muller. Escribiu ensaios, novelas, biografías e monografías sobre temas políticos, sociais e filosóficos. A súa obra, O segundo sexo, considérase fundamental na historia do feminismo. O seu pensamento enmárcase no Existencialismo.

Simone naceu no seo dunha familia burguesa cunha moral cristiá moi estrita. Era a filla de Georges Bertrand de Beauvoir e de Françoise Brasseur. Xa de adolescente se rebelou contra a fe familiar declarándose atea e defendendo que a relixión era un instrumento para subxugar ao ser humano. Tamén xa desde nena viu como a relación entre os seus pais se deterioraba. Este foi un acontecemento importante no nacemento das súas ideas feministas. En realidade toda a súa nenez está marcada polo feito de ter nacido muller. O seu pai non lle escondeu o seu desexo de ter preferido un fillo, co anceio de que tivese cursado estudos na prestixiosa Escola Politécnica de París. En moitas ocasións, este comentoulle á súa filla que tiña un cerebro de home.

Con tan só 15 anos xa estaba decidida a ser escritora. Tras ter aprobado o Bacharelato, Simone de Beauvoir comezou os seus estudos superiores no Instituto Católico de París, onde completou a súa formación matemática, mentres que ampliaba a súa formación literaria no Instituto Sainte-Marie de Neuilly. Tralo seu primeiro ano universitario en París, logrou obtener titulación en Matemáticas xerais, Literatura e Latín. No 1926, adicouse a estudar filosofía e obtivo en xuño do 1927 a súa titulación en Filosofía xeral. Tras estes recoñecentos acabou licenciándose en Letras, con especialización en Filosofía, na primavera de 1928. 

Con Sartre, Raymond Aron, Michel Leiris, Maurice Merleau-Ponty, Boris Vian e outros intelectuais franceses de esquerda, foi a fundadora dunha revista, "Les Temps Modernes", que pretendía difundir a corrente existencialista a través da literatura contemporánea. A súa consagración literaria tivo lugar no ano 1949: a publicación de O segundo sexo, do que se venderon máis de vinte e dous mil exemplares na primeira semana, causou escándalo e foi obxecto de animados debates literarios e filosóficos. 

Nos Estados Unidos vendéronse un millón de exemplares e converteuse no marco teórico esencial para as reflexións das fundadoras do movemento de liberación da muller. Simone de Beauvoir converteuse en precursora do movemento feminista ao describir unha sociedade na que se relega á muller a una situación de inferioridade. A súa análise da condición feminina, en ruptura coas creencias existencialistas, apoiase nos mitos, nas civilizacións, nas relixións, na anatomía e nas tradicións. Esta visión desatou un escándalo, en particular o capítulo adicado á maternidade e ao aborto, entón equiparado ao homicidio. Describía o matrimonio coma unha institución burguesa repugnante, semellante á prostitución, na que a muller depende económicamente do seu marido e non ten posibilidade de independizarse. Trala morte de Sartre no 1980 publicou, no 1981, A cerimonia do adeus, onde relatou os dez últimos anos de vida do seu compañeiro sentimental, aínda que os detalles médicos e íntimos da vida do filósofo foron mal recibidos por moitos dos seus seguidores. Do 1955 ao 1986, residiu no número 11  da rúa Victor-Schœlcher de París, onde morreu acompañada da súa filla adoptiva e de Claude Lanzmann. Foi enterrada no cemiterio de Montparnasse da capital francesa, na división 20, ao lado de Sartre.

Esta entrada foi elaborada por Aitana Fernández Frontán,  Alejandro Berdulles Fernández,  Aida Ubeira Pérez,  Raúl Sousa Rodríguez,  Yoel Moreira Ruíz e  Elisabeth Fernández Sendín. 

Moitas grazas a todos e todas! 

María e a caixiña de música

 "(...) Poco antes de morir, en una entrevista para televisión, una periodista le preguntó a María Zambrano por las cosas que le hubiera gustado ser de pequeña. María Zambrano apenas necesitó pensar su respuesta: una cajita de música, un centinela y un caballero templario. El centinela y el caballero tenían que ver con su gusto por la filosofía, que era desvelo, estado de alerta, anhelo de conocer; la caja de música, con su amor a la poesía, que era misterio, atrevimiento, vocación nupcial. María Zambrano hablaba como el que se inclina sobre un arroyo de aguas claras que no dejan de renovarse y espera recibir de ellas algo desconocido. Por eso quería que, más allá de sus significados concretos, las palabras fueran canto, misterio, lo que tiene el poder de hechizar, como lo hace una pequeña caja que al abrirse nos entrega su música."

Información extraída de aquí

Neste pequeno vídeo, Evelyn García e Sheila Amoedo explícannos quen é María Zambrano: 

Como vimos, María Zambrano foi unha importante filófosofa. Para ela, a filosofía comeza co divino, coa explicación das cousas cotiás.  Cando alguén pregunta: que son as cousas?  créase a actitude filosófica. Para Zambrano hai dúas actitudes: a filosófica, que se crea no home cando pregunta algo, por descoñecemento, e a poética, que é a resposta, tranquila e na que unha vez descifrado atopamos o significado de todo. 

Unha actitude filosófica comunicada cunha linguaxe moi peculiar e unha exposición creativa da súa forma de pensar, que determinan o seu estilo literario e que, en definitiva, constituiría a base do que ela mesma chamará o seu "método".

Aquí quedan unha pequena biografía e unha introducción ao seu pensamento, entre un "naranjo y un limonero": 

María Zambrano foi unha das mulleres que participou e creou o movemento das Sinsombreiro: 

A actriz Pilar Bardem dálle vida a esta filósofa na película Querida María. Aquí queda unha imaxe da actriz:

Esta entrada foi elaborada por Zaira Pereira, Gabriel Pino e Alba Ramallo, alumnas e alumno de 4º ESO. Moitas grazas! 

As arañas e Louise Bourgeois

 “A arte é garantía de cordura. É o máis importante que podo decir”. Estas palabras son un fiel reflexo do que a artista Louise Bourgeois (1911- 2010) experimentou durante a súa vida. Está considerada unha das creadoras máis poderosas e profundas de los siglos XX y XXI. As súas experiencias vitais, a súa infancia e o seu entorno familiar influiron moitísimo nas súas obras. 

Bourgeois é coñecida sobre todo polas súas esculturas de arañas e a súa obra dedicada á imaxen da muller. Foi unha das artistas contemporáneas que se preocupou por poñer a súa obra ao servizo das emocións e ideas femininas representándoas nas súas creacións continuamente. Tamén foi activista e promoveu a igualdade LGBT a través das súas creacions artísticas.

Trala morte repentina morte do seu pai en 1951, a artista entra nunha profunda depresión e comeza a crear instalacións artísticas para diferentes museos. Estas son moi envolventes e están relacionadas cos seus recordos, experiencias e traumas.

É a partir de 1986 cando comeza a crear certas pezas que conteñen a esencia da súa relación coas súas experiencias vitais, o compromiso social e o subconscente. Son as Cells (Celdas), instalacións pechadas que contan historias en sí mesmas e que se converten en experiencias que se filtran na mente de quen as ve. "Articulated Lair" será a primeira dunha serie que comprende unhas 60 obras. Louise Bourgeois empleou estes espazos para conectar o seu traballo con determinados traumas vitais, empregando eses escenarios como liberación.

Instalación "Articulated Lair"

A mediados dos 90, Louise Bourgeois comeza a explorar outra das súas obsesións: a araña como nai, depredadora e texedora. Acudindo de novo aos referentes da súa infancia, a artista comeza a deseñar esculturas con forma de araña que son á vez terribles e fráxiles, destrutoras e víctimas. 

                                             "Maman ( Mamá)" Museo Guggenheim, Bilbao

Por outro lado, tamén puxo o acento en explorar a sexualidade, poñendo os corpos femininos e masculinos realizados con materias textiles empregando unha  linguaxe moi persoal.

Esta entrada foi elaborada por Noa Presa, de 3º ESO C. Moitas grazas, Noa, por presentarnos a Louise!

Recomendamos a lectura do libro Nana de tela, publicado por Impedimenta. Neste nárrase a "vida tecida de Louise Bourgeois". 

A miliciana de Gerda

 

GerdaTaro naceu en Alemaña nunha familia de orixe xudea, polo que cando Hitler chegou ao poder, ela fuxiu a París, onde coñeceu á súa parella, o fotógrafo Endre Friedmann.

Apodada “pequeño zorro rojo” pola súa astucia e cor de pelo, é considerada a primeira muller fotoperiodista que cubriu unha fronte de guerra, e a primeira en falecer ao facelo.

Xunto con Endre, comezou a fotografar baixo o alias de Robert Capa, o nome dun fotógrafo americano, xa que cos seus propios non conseguían vender as súas capturas. Baixo este pseudónimo conseguiron un éxito abismal, chegando a ser considerado Capa como o mellor fotógrafo da historia.

En 1936 trasladáronse a España para cubrir a guerra civil, onde Gerda, de só 26 anos, morreu accidentalmente atropelada por un tanque durante unha retirada do exército. 

                                                    "Miliciana" de Gerda Taro

Nos últimos tempos fóronlle atribuídas fotos que inicialmente se crían obra da súa parella, pois pensábase que Robert Capa era unicamente Endre Friedmann.

En conclusión, Gerda Taro abriu camiño a tódalas correspondentes de guerra, mais pagouno coa súa vida.

Gerda Taro é unha pioneira,

primeira periodista de guerra.

Por ser muller esquecida na terra,

sempre coa cámara na trincheira.

Gerda Taro é unha guerreira,

mais a fama ao marido se aferra.

O seu lamento ao machismo desterra,

por mais que a releguen a unha beira.

Un tanque quitounos tan grande estrela,

pero sempre brillará alá onde estea

alumeando o futuro a moitas nenas.

A través do lente a súa alma desvela,

capturando sen filtro a dor allea

dun pobo desangrándose en penas.

A entrada e o poema foron realizados por Pablo Presa Carrera, 3º C. Moitísimas grazas, Pablo. Es un poeta!